Kích thước cầu thang chuẩn 2025 – Bí quyết thiết kế an toàn, đẹp và hợp phong thủy

Trong thiết kế nhà ở, cầu thang là phương tiện kết nối giữa các tầng, quyết định sự tiện nghi và an toàn. Cầu thang quá dốc sẽ dễ trượt ngã, còn nếu bậc thang thấp hoặc quá hẹp thì việc di chuyển cũng trở nên bất tiện. Kích thước cầu thang còn ảnh hưởng đến thẩm mỹ tổng thể, phong thủy và khả năng tối ưu không gian trong nhà, vì vậy, đây cũng là một trong những lưu ý khi chuẩn bị xây nhà mà gia chủ cần đặc biệt quan tâm.

Trong bài viết này, Thiết Kế Nhà 365 sẽ giúp bạn nắm kích thước cầu thang tiêu chuẩn để xây dựng ngôi nhà hợp lý, vừa đẹp mắt vừa bảo đảm an toàn cho mọi thành viên.

1. Tìm hiểu về kích thước cầu thang, tại sao nó quan trọng?

Cầu thang được thiết kế chuẩn mực, đúng kích thước sẽ đảm bảo ba giá trị cốt lõi:

• An toàn sử dụng: Cầu thang là nơi thường xuyên di chuyển, nếu bậc quá cao, quá hẹp hoặc vế thang quá dốc, nguy cơ vấp ngã sẽ tăng lên. Theo QCVN 06:2022/BXD, chiều rộng và độ cao bậc thang phải đảm bảo thoát nạn khi có sự cố cháy.
• Phong thủy và sự cân bằng: Theo quan niệm Á Đông, số bậc cầu thang gắn liền với quy luật Sinh – Lão – Bệnh – Tử. Thiết kế cầu thang đúng tạo cảm giác yên tâm, hài hòa trong ngôi nhà. 
• Tiện nghi và thẩm mỹ: Cầu thang chuẩn giúp bước đi thoải mái, không bị gò bó. Về thẩm mỹ, tỷ lệ hài hòa giữa bậc, vế thang và lan can tạo tổng thể cân đối, sang trọng. Trong nhà phố hoặc nhà ống diện tích hạn chế, kích thước cầu thang hợp lý giúp tận dụng tối đa không gian.

Tham khảo: Có nên dùng gạch kính lấy sáng? Ưu nhược điểm bạn cần biết

2. Kích thước cầu thang chuẩn theo tiêu chuẩn xây dựng

Kích thước cầu thang tiêu chuẩn được quy định khá rõ trong TCVN 13967:2024 (Nhà ở riêng lẻ – Yêu cầu thiết kế) và QCVN 06:2022/BXD (An toàn cháy cho nhà và công trình). 

2.1. Chiều rộng cầu thang

• Tối thiểu: 0,7m (áp dụng cho nhà ở riêng lẻ có ít người sử dụng, theo QCVN 06:2022/BXD).
• Phổ biến: 0,9 – 1,2m, đảm bảo hai người có thể đi lại cùng lúc.
• Gợi ý:
  • Nhà phố, nhà ống: 0,8 – 1,0m.
  • Biệt thự, nhà diện tích lớn: Từ 1,2m trở lên.

2.2. Chiều cao bậc cầu thang

• Tiêu chuẩn: 150 – 180mm (15 – 18cm).
• Lý do: Nếu bậc cao quá 200mm dễ gây mỏi chân, bậc thấp hơn 140mm làm cầu thang quá dài, tốn diện tích.
• Quy định trong TCVN 13967:2024: Chiều cao bậc không nhỏ hơn 50mm và không lớn hơn 220mm, giá trị hợp lý nhất là 150 – 180mm.

2.3. Chiều rộng bậc cầu thang (mặt bậc)

• Tiêu chuẩn: 250 – 300mm (25 – 30cm).
• Lý do: Đủ để đặt trọn bàn chân, giúp di chuyển vững vàng.
• Kinh nghiệm thiết kế: Bậc nên có gờ nhô 20 – 30mm để chống trượt và tăng độ an toàn.

2.4. Độ dốc cầu thang và số bậc

• Độ dốc cầu thang: Là yếu tố quyết định sự thoải mái và an toàn khi di chuyển. Quá dốc sẽ khó đi, nguy hiểm. Ngược lại, quá thoải sẽ chiếm diện tích, mất cân đối. Tiêu chuẩn khuyến nghị: 30° – 36° cho nhà ở.
  • Công thức xác định: tan(α)=h/b
  • Trong đó: h = chiều cao bậc, b = chiều rộng mặt bậc, α = góc dốc.
• Bậc tiện nghi: Để đảm bảo tính tiện nghi, kiến trúc sư thường áp dụng công thức Blondel trong cách tính bậc cầu thang:
  • Công thức xác định: 2h + b ≈ 600mm (±30mm)
  • Khi ta đi bộ, bước chân thoải mái trung bình của con người vào khoảng 600 – 630mm. Vì vậy, tổng của 2h + b nên nằm trong khoảng này để việc đi lại không gò bó, không mỏi.
• Số bậc trung bình: Với chiều cao tầng 3,3m, nếu mỗi bậc cao 150 – 170mm thì số bậc rơi vào khoảng 20 – 22 bậc. 

Tham khảo: 10 nguyên tắc đặt hướng bàn thờ cần tuân thủ tránh vi phạm đại kỵ

3. Kích thước cầu thang theo từng loại công trình

3.1. Nhà phố/nhà ống

• Đặc điểm: Diện tích hạn chế, cầu thang thường đặt giữa hoặc sát tường để tiết kiệm không gian.
• Chiều rộng vế thang: Nên từ 0,8 – 1,0m, đủ cho 1 người đi thoải mái.
• Chiều cao bậc: 160 – 180mm, giúp giảm số bậc và tiết kiệm diện tích.
• Chiều rộng mặt bậc: 250 – 270mm, vừa gọn vừa tiện di chuyển.

3.2. Biệt thự, nhà diện tích lớn

• Đặc điểm: Ưu tiên sự thoải mái và thẩm mỹ, cầu thang thường là điểm nhấn nội thất.
• Chiều rộng vế thang: Từ 1,2m trở lên, có thể 1,5 – 2,0m nếu là cầu thang sảnh chính.
• Chiều cao bậc: 150 – 170mm, tạo bước đi nhẹ nhàng.
• Chiều rộng mặt bậc: 280 – 300mm, tăng cảm giác thoải mái, sang trọng.

3.3. Cầu thang xoắn, cầu thang gỗ, cầu thang kính

• Cầu thang xoắn: Là dạng cầu thang có bậc quấn quanh một trục trung tâm, tạo thành đường xoắn trôn ốc. Ưu điểm lớn nhất của loại thang này là tiết kiệm diện tích, vì vậy thường được sử dụng trong nhà phố nhỏ, nhà ống hoặc công trình hạn chế mặt bằng.
  • Đặc điểm: Bố trí gọn trong một vòng tròn, thường đặt ở góc nhà hoặc gần giếng trời, làm thang phụ hoặc lối lên tầng lửng, gác mái, ít khi dùng làm cầu thang chính vì độ dốc lớn và khó đi với người già, trẻ nhỏ.
  • Đường kính cầu thang nên đạt 1,2 – 1,5m, chiều rộng cầu thang khoảng 600 – 800mm. Phần gần trục xoắn hẹp dần nhưng vẫn cần bảo đảm bề mặt đặt chân tối thiểu 200mm để không bị trượt ngã. Chiều cao bậc thường 160 – 180mm để hạn chế độ dốc quá gắt. 

• Cầu thang gỗ: Là lựa chọn phổ biến trong nhiều loại hình nhà ở bởi sự ấm áp, gần gũi mà nó mang lại. Tùy theo phong cách kiến trúc, cầu thang gỗ có thể mang vẻ mộc mạc giản dị hoặc sang trọng, tinh tế. 
  • Kích thước cơ bản vẫn tuân theo tiêu chuẩn chung. Lưu ý về độ dày bậc gỗ thường 30 – 40mm để đảm bảo không bị cong vênh hoặc rung lắc trong quá trình sử dụng.
  • Vật liệu: Gỗ tự nhiên như lim, gõ, căm xe tạo cảm giác sang trọng, bền chắc. Gỗ công nghiệp được phủ veneer hoặc laminate mang tính kinh tế, phù hợp nhà hiện đại.
  • Ứng dụng: Trong không gian hiện đại, cầu thang gỗ thường kết hợp với lan can kính hoặc inox để tạo sự thoáng. Trong kiến trúc cổ điển, gỗ chạm khắc cầu kỳ kết hợp tay vịn tròn dày sẽ thể hiện sự bề thế.

• Cầu thang kính: Cầu thang kính mang đến sự hiện đại và thoáng đãng cho không gian, nhưng thực tế có hai cách hiểu khác nhau mà gia chủ cần phân biệt:
  • Cầu thang có lan can bằng kính (thông dụng nhất): Cấu tạo gồm phần lan can làm bằng kính cường lực dày 10 – 12mm, trong khi mặt bậc vẫn là bê tông ốp gỗ, đá hoặc gạch. Đây là dạng được sử dụng nhiều nhất trong nhà phố và biệt thự hiện nay. 
  • Ưu điểm: Tạo cảm giác thoáng, ánh sáng lan tỏa khắp không gian. Bước đi vững chắc chắn nhờ mặt bậc bê tông hoặc gỗ. Chi phí hợp lý hơn, dễ thi công và bảo trì. Phù hợp nhà ở dân dụng và biệt thự hiện đại.

• Cầu thang toàn bộ bằng kính (cả lan can và mặt bậc): Cấu tạo gồm mặt bậc bằng kính cường lực nhiều lớp (≥ 30mm), gắn trên khung thép hoặc inox, kết hợp với lan can kính đồng bộ. Đây là dạng cao cấp, mang tính nghệ thuật và phô diễn công nghệ. 
• Ưu điểm: Hiệu ứng thị giác độc đáo, ánh sáng xuyên suốt, tạo sự khác biệt mạnh mẽ. Rất phù hợp với không gian mở, hiện đại, hoặc công trình cần gây ấn tượng như showroom, trung tâm thương mại, biệt thự cao cấp. 
• Nhược điểm: Chi phí cao, yêu cầu kỹ thuật thi công và lắp đặt khắt khe. Mặt bậc kính dễ trơn trượt nếu không xử lý chống trượt bề mặt. Vì vậy, dạng này ít phổ biến trong nhà ở thông thường, chủ yếu xuất hiện trong những công trình cao cấp.

Tham khảo: 25+ cây phong thủy trong nhà thu hút tài lộc, sức khỏe, bình an

4. Những lưu ý quan trọng khi thiết kế kích thước cầu thang

• Nguyên tắc phong thủy về số bậc: Trong quan niệm Á Đông, số bậc cầu thang theo phong thủy thường tính theo chu kỳ Sinh – Lão – Bệnh – Tử. Trong quá trình thiết kế nhà theo phong thủy, gia chủ thường chọn số bậc rơi vào cung Sinh để mang ý nghĩa khởi đầu thuận lợi.
• An toàn cho trẻ nhỏ và người già: Tay vịn cần cao từ 900 – 1000mm, chắc chắn, không có khoảng hở > 100mm để trẻ nhỏ không lọt qua. Bậc thang nên đều nhau, tránh có bậc cao thấp bất thường gây vấp ngã. Nếu nhà có người già, nên hạn chế cầu thang quá dốc và ưu tiên mặt bậc rộng để bước đi chắc chắn.
• Chất liệu và lan can ảnh hưởng đến kích thước: Với lan can gỗ hoặc sắt, thường dày hơn kính vì cần cộng thêm độ rộng phủ bì khi bố trí mặt bằng. Mặt bậc bằng đá, gỗ hay kính có yêu cầu độ dày riêng (20 – 40mm) để đảm bảo độ bền. Chất liệu lan can quyết định thẩm mỹ, ảnh hưởng đến cảm giác an toàn khi sử dụng.
• Chiếu nghỉ và chiều cao thông thủy: Theo TCVN 13967:2024, khoảng cách tối đa giữa hai chiếu nghỉ không quá 18 bậc. Chiều cao thông thủy trên bản thang và chiếu nghỉ tối thiểu 2000mm, tránh tình trạng người đi bị va đầu.
• Tận dụng không gian dưới gầm thang: Thiết kế tủ chứa đồ, kệ sách, WC, tiểu cảnh để tối ưu diện tích. Tuy nhiên, cần lưu ý về phòng cháy chữa cháy, không nên biến gầm thang thành kho chứa vật liệu dễ cháy.

Xem thêm: 7 công dụng của bản vẽ nhà mà gia chủ nào cũng nên biết

5. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Chiều cao cầu thang bao nhiêu là hợp lý?

• • Tốt nhất trong khoảng 150 – 180mm. Bậc thấp hơn sẽ làm thang dài, chiếm diện tích. Bậc cao hơn dễ gây mỏi và nguy hiểm.

2. Bao nhiêu bậc cầu thang thì tốt theo phong thủy?

• • Nên tính theo quy luật Sinh – Lão – Bệnh – Tử, kết thúc ở cung Sinh. Tuy nhiên, vẫn cần kết hợp với công thức tiện nghi và chiều cao tầng để đảm bảo an toàn.

3. Cầu thang rộng bao nhiêu thì an toàn cho 2 người đi?

• • Cần ≥ 1,2m lọt lòng để 2 người đi cùng lúc thoải mái. Với biệt thự, chiều rộng có thể 1,5 – 2,0m để tăng sự thoáng đãng và sang trọng.

4. Có thể tự tính kích thước cầu thang không?

• • Bạn có thể tự tính theo các bước sau: Đầu tiên, chọn số bậc theo quy luật Sinh – Lão – Bệnh – Tử, thường chọn rơi vào Sinh để hợp phong thủy (ví dụ 17, 21 hoặc 25 bậc)
  • Tiếp theo xác định chiều cao tầng (ví dụ 3.300 mm), sau đó chia cho 21 bậc để ra chiều cao bậc tiêu chuẩn ≈ 157mm (phù hợp trong khoảng 150 – 180mm). 
  • Cuối cùng, áp dụng công thức Blondel (2h + b ≈ 600mm) để tính chiều rộng mặt bậc, với b ≈ 270mm thì h = 165mm, bảo đảm bước đi thoải mái. 
  • Cách tính này vừa bảo đảm an toàn và thẩm mỹ, vừa đáp ứng nguyên tắc phong thủy nhà ở. Tuy nhiên, nên tham khảo thêm bản vẽ kiến trúc sư để tránh sai lệch trong thi công.

5. Nên chọn loại cầu thang nào cho nhà nhỏ?

• • Thông dụng nhất là cầu thang thẳng một vế hoặc hai vế có chiếu nghỉ. Trường hợp diện tích cực hẹp có thể dùng cầu thang xoắn, nhưng cần cân nhắc độ an toàn và tính tiện nghi.

Cầu thang đẹp không chỉ nằm ở kiểu dáng hay vật liệu, mà còn phụ thuộc kích thước cầu thang tiêu chuẩn. Khi hiểu rõ chiều rộng, chiều cao cũng như kích thước bậc cầu thang hợp lý, gia chủ sẽ dễ dàng sở hữu một thiết kế vừa tiện nghi, vừa an toàn, lại hợp với cầu thang phong thủy. 

Lời khuyên: Nên tham khảo kiến trúc sư hoặc kỹ sư để biến những con số này thành thiết kế hài hòa, chắc chắn và phù hợp nhu cầu sống lâu dài. Nếu bạn đang có nhu cầu thiết kế nhà ở với kích thước cầu thang theo tiêu chuẩn, hãy liên hệ với Thiết Kế Nhà 365 để được tư vấn kỹ lưỡng.